Podstawowe sposoby komunikacji alternatywnej

Podstawowe sposoby komunikacji alternatywnej i wspomagającej stosowane w pracy z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie. Upośledzenie umysłowe a komunikacja Metody alternatywnego porozumiewania się Zastosowania różnorodnych metod komunikacji alternatywnej na przykładzie Zespołu Szkół Nr 3 im. Św. Łukasza w Rudzie Śląskiej. Literatura 1. Upośledzenie umysłowe a komunikacja Ograniczona sprawność umysłowa jest główną cechą upośledzenia umysłowego, jednak nie jedyną. Zaburzenia rozwojowe osoby upośledzonej umysłowo mogą od wczesnego okresu życia zakłócić różne funkcje jej organizmu - funkcje narządów ruchu, sprawności narządu wzroku, wykształcanie się mowy. Z kolei upośledzenie umysłowe może być wynikiem zaburzeń mowy lub jej braku. Mowa est jedną z najważniejszych dróg kontaktu człowieka z otoczeniem; podstawowym narzędziem komunikacji. Aby dziecko upośledzone umysłowo wzięło aktywny udział w procesie nauczania i wychowania, niezbędne jest nawiązanie z nim porozumienia. 2. Metody alternatywnego porozumiewania się Znanychjest wiele alternatywnych i wspomagających metod komunikacji. Do najpopularniejszych metod porozumiewania się osób z zaburzoną funkcją mowy należą: System Komunikacji Symbolicznej BLISS System - PIKTOGRAMY System SYMBOLI PCS ( Picture Communication Symbols) Język migowy System Komunikacji Symbolicznej Bliss - opracowany został przez Charlesa Blissa, zafascynowanego uniwersalnością symboli cyfrowych. Zamiarem twórcy było zbudowanie systemu graficznego, który mógłby być stosowany przez uczestników międzynarodowych spotkań. Bliss tworzył swój system ponad 20 lat - począwszy od roku 1942, kiedy to podczas II wojny światowej starał się umożliwić porozumiewanie się różnojęzycznych więźniów obozu jenieckiego. Tak powstał - doskonalony jeszcze przez lata - uniwersalny system: prosty, jednolity, logiczny, otwarty na rozwój. Znaczenie słów przedstawiane jest za pomocą symboli, które składają się z 24 prostych form geometrycznych. Obecnie w słowniku Blissa zawartych jest 2250 symboli. Wszystkie one mogą być kombinowane w celu wzbogacania słownictwa. Każdy symbol ma określone znaczenie. Łączenie symboli (i - ich treści) w nowe symbole (i - treści) nie jest syntezą podobną do łączenia liter w wyrazy. Każda litera z osobna bowiem nie niesie z sobą treści. Natomiast każdy pojedynczy symbol Blissa ma określoną (choć nie pozbawioną możliwości interpretacji) treść i zachowuje ją będąc częścią składową symbolu bardziej rozbudowanego. Symbole przypominają to, o czym mówią; są podobne do treści, które niosą. I - co ciekawe - dotyczy to nie tylko konkretów, ale i pojęć abstrakcyjnych. System komunikacji Blissa w swej prostocie jest tak uniwersalny, że nie narzuca ograniczeń - można go wykorzystywać w najpiękniej rozumiany zindywidualizowany sposób. Może dać jednym możliwość sygnalizowania potrzeb fizjologicznych, innym - możliwość pisania wierszy. Piktogramy - to system komunikacji znakowo - obrazkowej przeznaczony dla osób niemówiących lub mających problemy z werbalnym komunikowaniem się. Zasadą konstrukcji znaków jest czarne tło i biała figura. Dodatkowo, każdy znak jest opisany w postaci wyrazu określającego treść znaku. Podstawą do stworzenia tego systemu były znaki kanadyjskiego programu PIC- system, które w roku 1980 zostały przez logopedę Subhas Maharaj przetłumaczone na język szwedzki, a pierwsza szwedzka wersja Piktogramów ukazała się pięć lat później. Poprzez lata system Piktogramy ulegał pewnym przekształceniom. Obecnie zawiera ok.1000 symboli. System Piktogramy do Polski trafił poprzez Centrum Metod Alternatywnych w Szczecinie. System SYMBOLI PCS ( Picture Communication Symbols - AAC (augmentativa and alternative communication) powstał w roku 1983r. i przeznaczony dla osób niemówiących, w szczególności dla osób z porażeniem mózgowym, autyzmem oraz dla osób po udarach mózgu. Twórcami tego systemu komunikacyjnego byli Tilden Bennet, Gary Kiliany i Mark Friedman - założyciele firmy Dyna Vox Technologies. Pierwsze narzędzie komunikacyjne pozwalało na porozumiewanie się osób niemówiących za pomocą wzroku ( ruchu gałek ocznych). Kolejnym narzędziem był ekran dotykowy z dynamicznym wyświetlaczem symboli i opisów. Narzędzie to jednak wymagało pomocy drugiej osoby przy zmianie tablic z symbolami. W 1996 powstały pierwsze oprogramowania do komputerów. W 1999 roku wprowadzono pierwsze na świecie narzędzie komunikacyjne łączące mowę z dynamicznym wyświetlaczem symboli. W tym samum roku system ten wprowadzony został w Japonii i wielu nie - anglojęzycznych krajach Europy. W 2002 roku do zespołu dołączył Joe Swenson. W maju 2004 roku Dyna Vox rozpoczął współpracę z firmą Mayer - Jonson - twórcami popularnego systemu komunikacyjnego- Picture Communication Symbols ( PCS). Symbole PCS tworzą bazę do programu Boardmaker. Program ten zawiera ponad 3500 symboli i może być wykorzystywany do tworzenia różnorodnych tablic komunikacyjnych, nakładek na urządzenia, arkuszy ćwiczeń, itp. W zależności od problemów i potrzeb komunikacyjnych dzieci i młodzieży w różnych placówkach osoby prowadzące zajęcia komunikacyjne wykorzystują i tworzą różnorodne metody porozumiewania się. Język migowy - to zbiór znaków migowych będących kombinacją przestrzennego ułożenia ramion, rąk i palców oraz wykonywanego nimi ruchu w określonym kierunku, o ustalonej prędkości i wielkości. Wyróżniamy znaki wykonywane jedną ręka, w tym znaki jednoręczne rzeczywiste i znaki wykonywane jedna ręką na podstawie drugiej oraz znaki dwuręczne (symetryczne i asymetryczne). Ważna jest również mimika twarzy. Cechą charakterystyczną wielu znaków migowych jest ich ikoniczność - analogia układu palców i rąk do kształtu przedmiotów lub podobieństwo ruchu do wykonywanego w trakcie pokazywania znaku do czynności, którą oznacza znak migowy. Znaki migowe mogą składać się z jednego elementu manualnego - tzw. znaki proste oraz mogą być znakami złożonymi i znakami dwuelementowymi , które składają się z większej liczby elementów manualnych. W języku polskim ponad 90% znaków migowych to znaki proste. Integralnym elementem języka migowego jest alfabet palcowy. Alfabet ten wykorzystywany jest przede wszystkim przy przekazywaniu nazw własnych, w akronimach (skrótach wyrazowych) , a także w niektórych znakach pojęciowych języka migowego tworzonych na bazie znaków daktylograficznych ( np. kto, co).. Słownictwo obejmuje kilka tysięcy pojęciowych znaków migowych i posiada własną specyficzną gramatykę pozycyjną, w której o sensie zdania decyduje kolejność wyrazów. Nie sposób dokładnie, słowo po słowie tłumaczyć z języka polskiego na język migowy. Istnieje międzynarodowy język migowy GESTUNO , opracowany przez międzynarodowy zespół ekspertów przy Światowej Federacji Głuchych. Język ten używany jest podczas międzynarodowych oficjalnych spotkań osób niesłyszących. Od kilkudziesięciu lat w wielu krajach (w tym również w Polsce) funkcjonuje język migany. Znaków migowych używa się tu w szyku gramatycznym języka ojczystego, dodając fakultatywnie lub obowiązkowo końcówki fleksyjne za pomocą alfabetu palcowego. Język migany zawsze stosowany jest razem z językiem mówionym- połączenie to tworzy tzw. system językowo- migowy. Tę odmianę języka stosuje się w nauczaniu dzieci niesłyszących i w tłumaczeniach telewizyjnych. Ogromne znaczenie ma tu synchronizacja mówionych i miganych elementów wypowiedzi.